ارزیابی اثربخشی مدیریتی مناطق حفاظت‌شده در راستای توسعه پایدار (مطالعة موردی: دز، شیمبار، کرایی

مناطق حفاظت‌شده یکی از مهم‌ترین و مؤثّرترین ابزار در جهان هستند که برای حفاظت از تنوّع زیستی تأسیس شده‌اند. در چند دهة اخیر، به­دلیل بالارفتن سرعت رشد جمعیّت‌های انسانی و تخریب منابع طبیعی برای رسیدن به توسعة پایدار، روش‌های جهانی اثربخشی مدیریت مناطق حفاظت‌شده به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفته است. استفاده از روش‌های بین‌المللی در مدیریت مناطق حفاظت‌شده، رسیدن به توسعة پایدار را در کنار حفاظت حداکثری از تنوّع زیستی میسّر خواهد کرد؛ به همین سبب، روش‌هایی برای ارزیابی اثربخشی مدیریتی مناطق حفاظت‌شده توسعه داده شده است. استان خوزستان با ارزش‌های اکولوژیکی بالا، چه در بخش آبی و چه در بخش خشکی و ساحلی، زمینة ایجاد بستر مناسب غنای تنوّع زیستی را در مناطق حفاظت‌شدة استان فراهم آورده است. در این مطالعه، ارزیابی اثربخشی مدیریتی مناطق حفاظت‌شدة دز، شیمبار و کرایی با ویژگی‌های اقلیمی متفاوت و با سابقة مدیریتی بالای پنج سال مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه، از روش‌شناسی معتبر راپام استفاده شد. روش‌شناسی راپام به‌عنوان ابزار تصمیم‌گیری به­منظور ارتقاء مدیریت مؤثّر برای رسیدن به اهداف مدیریت دارای چهار شاخص اصلی ورودی‌ها، بروندادهای مدیریت، طرّاحی و طرح‌ریزی منطقه و فرایندهای تصمیم‌گیری مدیریت است. نتایج نشان می‌دهد منطقة حفاظت‌شدة دز با 128 امتیاز دارای بالاترین اثربخشی مدیریتی و شیمبار با 64 امتیاز پایین‌ترین امتیاز در بین مناطق مورد مطالعه را دارا هستند؛ که نتایج مطالعه نشان می‌دهد مناطقی باسابقة مدیریتی پایین‌تر همانند منطقة حفاظت‌شدة شیمبار نیازمند توجّه بیشتر و ارائة راهکارهای مدیریتی کارآمد از سوی ارگان‌های مربوطه هستند.